محمیه‌ها قتلگاه پرندگان مهاجر خوزستان

به گزارش ايرنا، تالاب هورالعظیم بخشی از بازمانده تالاب‌های بین‌النهرین است که با وجود تنی زخمی از بی آبی و آتش جانسوز، اما همچنان دامن سخاوتمند خود را به روی طبیعت گشوده و سالانه پذیرای هزاران قطعه پرنده آبزی و کنار آبزی بومی و مهاجر است.

چند سالی است با تمام تلاشی که این پهنه بخشنده برای حفاظت از زیست بوم‌های موجود در آن می‌کند؛ اما باز دست قوی انسان بر این تلاش پیشی گرفته و بی‌رحمانه سینه سرشار از آواز و امید پرندگان را با لوله‌های سرد فلزی و تورهای سیمی زیر آب نشانه می‌رود به طوری که خوزستان نیز در کنار فریدونکنار در حال تبدیل شدن به قتلگاه و سیاه چاله ای برای پرندگان به ویژه پرندگان مهاجر است.

شکارچیان غیر مجاز با ایجاد تالاب های دستی که در خوزستان به آن محمیه گفته می شود اقدام به شکار بی رحمانه پرندگان مهاجر می کنند که در این راستا جمشید محبت خانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست معتقد است برای مقابله با پدیده شوم شکار غیر مجاز پرندگان مهاجر در خوزستان نیاز به هم افزایی میان دستگاه‌های مرتبط به ویژه امنیتی مانند نیروی انتظامی، سپاه و حتی اطلاعات استان داریم.

• برای مقابله با شکار بی رویه پرندگان نیازمند هم افزایی میان دستگاه‌ها هستیم

سرهنگ جمشید محبت خانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست در گفت و گو با خبرنگار علمی ایرنا گفت: از زمانی که تالاب هورالعظیم آبگیری شد پرندگان مهاجر زیادی هم وارد بخش ایرانی و هم عراقی تالاب می شوند و هر سال هم بر تعداد آنها افزوده می‌شود.

وی اظهار داشت: به عنوان مثال دو سال گذشته 120 هزار قطعه پرنده در تالاب هورالعظیم سرشماری شده بود که سال گذشته به 250 هزار قطعه هم رسیده بود.

محبت خانی گفت: سال گذشته عملیات خوبی توسط یگان حفاظت محیط زیست در منطقه انجام شد که چندین نفر از محیط بان و شکارچیان نیز زخمی شدند که امیدواریم امسال با هم افزایی بیشتر میان دستگاه های مرتبط به ویژه امنیتی و نظامی عملکرد بهتری در مقابله با شکارچیان غیر مجاز در خوزستان داشته باشیم.

• تجهیز شکارچیان غیر مجاز در خوزستان به سلاح‌های جنگی

وی با اشاره به همکاری مرزبانی نیروی انتظامی استان خوزستان با یگان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: شکارچیان در خوزستان به سلاح‌های جنگی هم مجهز هستند، سال گذشته از آنها کلاشینکف کشف و ضبط شده است.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست گفت: امسال به علت بروز آتش در بخش عراقی تالاب هورالعظیم و خشکی آن بخش، پرندگان مهاجر زودتر از سال های قبل وارد بخش ایرانی تالاب شدند برای همین هم شکار زودتر شروع شده است.

وی اظهارداشت: اکنون نیروی کمکی سرباز به منطقه اعزام کردیم و افزایش این نیروهای کمکی در دستور کار یگان حفاظت محیط زیست قرار دارد.

• ضرورت حضور شورای تامین استان

محبت خانی گفت: با مدیر کل محیط زیست استان خوزستان صحبت کردم و از وی خواستم تا نامه ای را به شورای تامین استان ارسال کند چون هم منطقه مرزی است و هم متخلفان و شکارچیان سلاح های گرم در اختیار دارند بلافاصله با محیط بانان درگیر می شوند بنابراین حتما باید از ظرفیت ناجا ، نیروی انتطامی و دستگاه های امنیتی استفاده شود تا با یک هم افزایی بتوانیم امسال نسبت به سال گذشته عملکرد بهتری داشته باشیم.

وی افزود: هم در شمال در فریدونکنار و هم جنوب تعداد شکارچیانی که در این حوزه ورود می کنند و سلاح هایی که در اختیار دارند نسبت به تعداد و قدرت محیط بان بسیار بیشتر است، در واقع توان مقابله با این تعداد را نداریم بنابراین نیازمند همکاری و مساعدت شورای تامین و تهیه مصوبه در این راستا هستیم. این کار باید هم در خوزستان و هم در مازندران صورت گیرد.

وی تاکید کرد: برای مقابله با این حجم شکار غیر مجاز نیاز داریم که شورای تامین هر دو استان ورود کنند و با هم افزایی دستگاه های امنیتی مانند نیروی انتظامی، سپاه و حتی وزارت اطلاعات در بحث مقابله با شکارچیان غیر مجاز عملکرد خوبی داشته باشیم .

• مهار شکار غیر مجاز از اهداف اصلی سازمان محیط زیست

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: به شدت دنبال مهار این موضوع هستیم و تلاش می کنیم در اولین گام با اقدامات خودمان هم سلبی مانند برخورد و هم ایجابی مانند کارهای فرهنگی هم در شمال و هم جنوب پیش رویم اما همین الان هم دست نیازمان را به سمت دستگاه های امنیتی به ویژه شورای تامین استان خوزستان و استان مازندران دراز می کنیم.

• ظرفیت کنونی محیط بانان جوابگوی این حجم شکار نیست

وی گفت: به آنها می گویم که ظرفیت محیط بانان از این حجم شکار ، در مساحتی که انجام می شود و ابزارهایی که در اختیار دارند ، برنمی آید نیاز است دستگاه های متولی استان ها برای این موضوع وارد عمل شوند و ما هم با تمام توان در میدان هستیم تا بتوانیم با هم افزایی این اقدام نحس و نامبارک را از بین ببریم.

فرمانده یگان حفاظت محیط زیست تاکید کرد: این روش شکار را نکوهش می کنیم و با تمام توان برخورد خواهیم کرد اما برخورد تنهای ما با این امکانات قطعا جوابگوی این جرایم و حجم شکار نخواهد بود.

وی اظهار داشت: به نظر می رسد مسوولان فریدونکنار آنطور که باید به موضوع ورود نکردند از این رو شکار غیر مجاز در سایر نقاط کشور در حال تسری است و شنیده شده که از سمت مازندران در حال کشیده شدن به سمت گیلان است.
محبت خانی گفت: امسال رییس سازمان محیط زیست جلسه ای را با موضوع فریدونکنار با حضور فرماندار فریدونکنار ، نیروی انتظامی استان و اعضای شورای تامین استان برگزار و برای امسال برنامه ریزی کردند.

• شکار پرندگان به روش کنونی نسل کشی است

وی تصریح کرد: شکار پرندگان در فصل مهاجرت یک نسل کشی است و از جنبه شکار خارج است قبلا که روش های سنتی بود ما مشکلی نداشتیم اما امروزه با دام های هوایی و کرس هایی که وجود دارد یک نوع نسل کشی راه می افتد، در خوزستان نیز شکار هر سال نسبت به سال گذشته بیشتر می شود.
فرمانده یگان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: شاید چون بیشتر به شمال کشور معطوف شدیم متخلفان این عدم توجه به خوزستان را غنیمت شمردند و حجم شکار بالا رفت بنابراین اگر امسال هم اقدام اساسی صورت نگیرد کار مشکل تر می شود.

• آسیب پذیری پرندگان مهاجر خوزستان

همچنین محمد علی یکتانیک کارشناس حیات وحش و فعال محیط زیست در عرصه پرنده شناسی گفت: تالاب هورالعظیم تا حدود ٣ دهه گذشته حدود 700 هزار هکتار عرصه آبی داشته است اما اکنون در بهترین حالت وسعت تالاب زیر 100 هزار هکتار است که البته تمام این مساحت عرصه آبی نیست و بخش هایی تحت اختیار شرکت نفت با هدف استحصال نفت و گاز قرار دارد.

وی افزود: بر این اساس و به لحاظ کاهش عرصه تالابی و پایین آمدن مطلوبیت زیستگاه، پرندگان مهاجر در استان خوزستان که بخشی از بازمانده تالاب های بین النهرین در آنجا قرار دارد به شکل جدی آسیب پذیر شده اند، بنابراین داشتن آماری از تعداد دقیق پرندگان مهاجر به آن منطقه نیازمند تحقیق مفصل و زمانبر است گرچه در سال های اخیر حدود تقریبی جمعیت برخی گونه ها از جمله پلیکان های سفید، کفچه نوک ها برخی پرندگان شکاری در نتیجه رصد و حضور و بررسی های مستمر تالاب ها توسط برخی فعالان محیط زیست در استان برآورد شده است.

این فعال محیط زیست تاکید کرد: تالاب هورالعظیم از نظر تنوع زیستی و گونه ای صد در صد بی نظیر است و در هیج کجا و در هیچ تالابی چنین تنوعی از پرندگان مهاجر وجود ندارد در واقع ویژگی تالاب های بین النهرین اینگونه است، این مجموعه تالابها در ایران، عراق و سوریه با وجود آسیب های گسترده ای که متحمل شده اند و بخش های عمده ای از آنها به بیابان تبدیل شده کمامان یکی از مقاصد جمعیت های بزرگ پرندگان مهاجری هستند که در نیمه دوم سال و شروع سرما و یخبندان از عرض های شمالی زمین شامل شمال چین، شرق تا غرب سیبری، شمال غرب اروپا کشورهای همسایه شمالی ایران از مسیر جنوب غرب آسیا مهاجرت می کنند و در نهایت به آفریقا می رسند.

به گفته وی حدود ٣٠ درصد از مساحت تالاب هورالعظیم که شناخته شده ترین تالاب از مجموعه تالاب های بین النهرین است، در ایران و باقی در کشور عراق قرار دارد و البته عمده بخش عراقی هورالعظیم خشک و نابود شده است.

• تالاب‌های دست ساز بلای جان پرندگان خوزستان

وی درباره علت شیوع شکار وسیع و بی رویه انواع پرندگان مهاجر در خوزستان در چند سال اخیر گفت: یکی از معیارهای حیاتی پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی آب است، زمانی که پرنده در حال مهاجرت است تا 5 هزار متر مربع آب نبیند فرود نمی آید، در واقع پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی همچنین اغلب پرندگان شکاری که به دنبال طعمه های طبیعی مهاجرت می کنند وابستگی حیاتی به آب و تالاب دارند یعنی این پرندگان هر جا که آب هست صرفا همانجا می توانند زندگی کنند و هر چقدر هم آنها را فراری دهیم و زیستگاه آنها را خشک و تخریب کنیم سرانجام آنها مجبور هستند به مناطقی بروند که در آنجا عرصه آبی وجود دارد.

یکتانیک تاکید کرد: بنابراین وقتی زیستگاه آنها تخریب و یا ناامن می شود این موقعیت برای صیادان فراهم می شود که زیستگاه های مصنوعی درست کنند یعنی عرصه خشک و غیر تالابی را با هر آبی از جمله فاضلاب ، پساب و آب شور به صورت تالاب شبیه سازی می کنند.

وی ادامه داد: خاکریزهایی درست می کنند و به داخلش آب هدایت می کنند سپس با پخش دانه، پرندگان بی زیستگاه مانده را در گروه های بزرگ به آنجا جذب کرده و دام می گذارند و کشتار می کنند و با توجه به تنوع بسیار بالای پرندگانی که وارد خوزستان می شوند یک قتل عام تمام عیار شکل می گیرد.

یکتا نیک گفت: در روش صید متداول در خوزستان که با نام محمیه شناخته می شود هیچ گزینشی در انتخاب و شکار پرندگان مهاجر وجود ندارد و انواع مختلف گونه های فرود آمده در محمیه ها در معرض شکار شدن قرار می گیرند.
این کارشناس حیات وحش افزود: در هر نوبت صید ممکن است دهها بلکه صدها پرنده شکار شود و به این ترتیب ضربه بزرگی به جمعیت پرندگان وارد شده و برخی تا سرحد انقراض و نابودی کامل پیش رفته اند، در واقع کاهش زیستگاه و ناامنی به واسطه شکار در معدود زیستگاه های طبیعی باقیمانده است که این شرایط را به وجود آورده تا برداشت در قالب صید گروهی در محمیه ها تا این حد زیاد و نگران کننده شود.

وی گفت: در این میان شکارچیانی که با اسلحه گرم و بعضا در تعداد محدود شکار می کنند و بعضا نیز از منتقدین صید و شکار گروهی و به وسیله دام هستند، خود از عوامل اصلی هدایت پرندگان از زیستگاه ها به محمیه ها (تالاب های مصنوعی احداث شده برای صید) هستند چرا که در محمیه ها به واسطه صید گروهی پرندگان به وسیله دام، خبری از تیراندازی نیست و از هرگونه سر و صدا اکیدا پرهیز می شود، شکار و ایجاد ناامنی در خارج از محمیه ها و ظاهر امن داخل محمیه ها موجب جذب حداکثری پرندگان به این قتلگاه می شود.

به گفته وی تالاب های غرب و جنوب غرب ایران از منشاء های مهم بقای پرندگان مهاجر هستند اما وضعیت این تالاب ها و بخش های باقیمانده که هنوز آب دارند با مدیریت فعلی و اصرار سازمان حفاظت محیط زیست برای توسعه شکار به اصطلاح قانونی امیدوار کننده نیست.

در شرایطی که سازمان محیط زیست توان و هیچ نوع عزمی برای مقابله با حجم وسیع تخلفات و بازارهای علنی فروش گوشت حیات وحش و میراث طبیعی ندارد صدور پروانه های شکار در زیستگاه های ضعیف و محدود باقیمانده علاوه بر افزایش شمار پرندگان در مناطق به شدت ناامن و متعاقب آن کشتار پرندگان در دامگاه های احداث شده، نتیجه دیگری جز افزایش تخلفات و تسریع نابودی حیات وحش در پیش نخواهد داشت و توصیف شکار در راستای حفاظت صرفا شعاری عوام فریبانه و یک فانتزی غیر ممکن و بی اساس است.

• محمیه فرصتی برای توسعه گردشگری

وی در توضیح بیشتر در ارتباط با روش صید گروهی پرندگان موسوم به محمیه گفت: به جایی که آبگیری و قرق می شود تا انواع پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی آنجا جمع شوند به عربی محمیه گفته می شود البته در کشور امارات متحده عربی هم محمیه دارند اما با هدف گردشگری و زیبایی ساخته شده نه صید و قتل عام پرندگان.

وی با بیان اینکه در خوزستان محمیه را با هدف جمع کردن و شکار پرندگان می سازند افزود: محمیه یک محیط دست ساز تالابی کم عمق است که در آن دام هایی زیر آب کار می گذارند، دانه می ریزند و صیاد در فاصله تقریبا زیادی از دام مستقر می شود و با یک سیم فلزی بلند که آنهم زیر آب قرار دارد دام را کنترل می کند، وقتی پرندگان در نقطه مورد نظر صیاد تجمع کردند سیم را می کشد و دو دام از دو طرف مانند تله موش برخاسته و پرندگان را در بر می گیرند، هر پرنده ای که در آن شرایط باشد شکار می شود حتی ممکن است دانه خوار نباشد و آن لحظه در حال عبور یا استراحت در آن قسمت باشند.
یکتانیک اظهار داشت: در واقع تفاوت روش شکار در جنوب و شمال (مازندران - فریدونکنار ) در همین است. مثلا در دامگاه های مازندران پرندگانی که دانه خوار نیستند به وفور جنوب صید نمی شوند.

• دانه‌های سمی پایان زندگی پرندگان

وی ادامه داد: روش دیگر صید در جنوب استفاده از دانه های سمی است که روشی کاملا ناجوانمردانه و غیر اخلاقی است، در این روش دانه ها مثلا گندم را مدت زیادی در روغن های آغشته به سم کشنده نگهداری می کنند و بعد که در آب پخش می کنند سم دیگر در آب حل نمی شود و دانه ماهیت سمی خود را حفظ می کند و وقتی پرندگان از آن تغذیه می کنند، می میرند.
این فعال محیط زیست تاکید کرد: علت شیوع این روش ها عدم نظارت و بی توجهی بر بازارهای به وجود آمده فروش گوشت پرندگان مهاجر است اما در چند سال اخیر این وقایع در حال رصد توسط فعالان محیط زیست و دوستداران حیات وحش است از این رو در حال افشا شدن هستند.

• بازارهایی به اسم فقرا به کام اغنیا

وی اظهار داشت: این پرندگان در بازارهایی به اسم بازار فقرا و محرومان فروخته می شود، وقتی در این بازار وارد می شوید پیرزن هایی رنجور مشغول فروش لاشه پرندگان مهاجر هستند که شاید در نگاه اول محروم و نیازمند نیز به نظر برسند اما وقتی قیمت ها را می پرسید متوجه می شوید که این بازار به هیچ وجه ویژه فقرا نیست.

' با قیمت خرید یک مرغابی لاغر و نهایتا ٣٠٠ گرمی می توان یک مرغ حدود ٢ کیلوگرمی پرکنده تازه خرید و متاسفانه به رغم قیمت بالا و ریسک هایی از جمله مسمومیت گوشت و اخیرا بروز بیماری آنفلوآنزا فوق حاد پرندگان کمامان استقبال از گوشت پرندگان وحشی خصوصا از ناحیه مردم بومی چه در مازندران و چه خوزستان بسیار چشم گیر است.'
وی گفت: بازار کیان در اهواز ، سوسنگرد ، شادگان و شوش بازارهای مخصوص فروش پرندگان مهاجر در جنوب کشور است، در واقع هر جا تالاب باشد بازارچه ای وجود دارد البته به وسعت بازار فریدونکنار مازندران نیستند اما تنوع پرندگانی که در آنها فروخته می شود خیلی بیشتر از تنوع گونه ای پرندگان مهاجر کشتار شده در فریدونکنار، ازباران و سرخرود مازندران است.

یکتانیک افزود: معمولا در شمال کشور گونه هایی از پرندگان وجود دارد که از مناطق سردسیری مهاجرت می کنند اما در خوزستان داستان فرق می کند اینجا پرندگانی داریم که از عرض های پایین تر و مناطق گرمسیری نیز مهاجرت می کنند و حتی در هورالعظیم بومی هستند مثلا اردک مرمری در شمال کشور مشاهده و گزارش نشده است و از گونه های است که به واسطه کاهش جمعیت حفاظت از آن اهمیت جهانی دارد در لیست پرندگانی است که در سیستم محمیه های خوزستان صید می شود.
وی ادامه داد: همچنین اردک بلوطی و اردک تاجدار و سرحنایی و طاووسک ها که در زمره پرندگان حمایت شده هستند در غرب و جنوب غربی کشور جمعیت بیشتری نسبت به شمال دارند و به محض مهاجرت و فرود در محمیه های خوزستان بی رحمانه شکار می شوند.
در کل تنوع پرندگان مهاجر در جنوب کشور بیشتر از شمال کشور است اما تمرکز جمعیت ها در جنوب پایین تر از شمال است.

• مجوز شکار پرنده در خوزستان صادر نکرده ایم

علی تیموری مدیر کل دفتر حفاظت و مدیریت شکار و صید سارمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار علمی ایرنا گفت: اختیار تمام مجوزهای شکار و صید به ادارات محیط زیست استان ها تفویض شده و آنها تشخیص می دهند که امسال دستورالعمل شکار و صید صادر کنند یا خیر.

وی افزود: آنها تصمیم می گیرند و بعد دستورالعمل را برای ستاد ارسال می کنند تا تایید کنیم اما هنوز دستورالعملی از استان خوزستان برای مجوز شکار پرندگان نیامده است.

تیموری درباره شکارچیان خارجی گفت:شکار برای شکارچیان خارجی شرایط خاص خودش را دارد اما اگر آنها هم غیر مجاز اقدام به شکار کنند برخورد می کنیم ، برای خارجی ها هم هنوز درخواستی نداشته ایم.